Γνώμες – Μαρία Αθανασοπούλου: Ο Βιώσιμος Τουρισμός είναι αναγκαίος τώρα περισσότερο από ποτέ!

Η μεγάλη παγκόσμια κρίση του Covid19 έχει αλλάξει δραματικά το τοπίο του παγκόσμιου τουρισμού. Ο τρόπος που ταξιδεύαμε, αλλά και ο τρόπος που δραστηριοποιούμασταν επαγγελματικά στον τουρισμό, έχουν αλλάξει πολύ μέσα σε λίγους μήνες.

Μαρία Αθανασοπούλου.

Πολλοί είναι αυτοί που λένε ότι η παγκόσμια κρίση που βιώνουμε, θα αλλάξει για πάντα τον τρόπο που ταξιδεύουμε. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι μόλις βρεθεί το κατάλληλο φάρμακο και το εμβόλιο, όλα θα ξαναγυρίσουν πολύ γρήγορα στην κατάσταση η οποία προϋπήρχε της κρίσης του Covid19.

Το μεγάλο ερώτημα βέβαια είναι αν πήραμε κάποια μαθήματα ζωής σε σχέση με τον τρόπο που ταξιδεύαμε και τις συνέπειες που είχε ο τρόπος αυτός. Επίσης αναρωτιέμαι, αν όλοι εμείς που εργαζόμαστε στον κλάδο του τουρισμού συνειδητοποιούμε ότι έχουμε μπροστά μας μια τεράστια ευκαιρία. Μια ευκαιρία να οργανώσουμε όπως πρέπει την επανεκκίνηση του τουρισμού. Μια ευκαιρία να διορθώσουμε τα λάθη του παρελθόντος. Μια ευκαιρία να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να κάνουμε το σωστό.

Η μέθοδος της σωστής επανεκκίνησης κατά τη γνώμη μου είναι μια και λέγεται Βιώσιμος Τουρισμός (Sustainable Tourism).

Τι είναι ο Βιώσιμος Τουρισμός?

Ο βιώσιμος τουρισμός σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, «λαμβάνει υπόψιν του τις τωρινές αλλά και τις μελλοντικές επιπτώσεις του τουρισμού και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επισκεπτών, του κλάδου και των κοινοτήτων στους προορισμούς υποδοχής».

Με λίγα λογία, ο «βιώσιμος τουρισμός προσπαθεί να μειώσει τον αρνητικό αντίκτυπο του τουρισμού στο περιβάλλον, στην κοινωνία και στην οικονομία»

Ο Βιώσιμος Τουρισμός αποτελεί μια πολύ ευρεία έννοια που περικλείει σχεδόν όλες τις μορφές τουρισμού που γνωρίζουμε έως σήμερα. Ο Βιώσιμος Τουρισμός μπορεί να αποτελέσει τη μέθοδο με την οποία «όταν επισκεπτόμαστε ένα τόπο σαν τουρίστες θα προσπαθούμε να αφήσουμε το θετικό αποτύπωμα μας στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία του τόπου αυτού»

Ο Βιώσιμος Τουρισμός είναι ένας τρόπος ζωής κατά τη γνώμη μου, περισσότερο από μια τυποποιημένη επιχειρηματική διαδικασία. Ο Βιώσιμος Τουρισμός θα μας βοηθήσει να γίνουμε ταυτόχρονα καλύτεροι επαγγελματίες αλλά και καλύτεροι επισκέπτες. Ο Βιώσιμος Τουρισμός είναι η μέθοδος που θα μας βοηθήσει να χρησιμοποιήσουμε θετικά τον τουρισμό, για τον τόπο μας, την επιχείρηση μας, το φυσικό μας περιβάλλον, την τοπική μας οικονομία και την τοπική μας κοινότητα.

Ας δούμε κάποια από τα μεγάλα προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί σε σχέση με τον τουρισμό, σε παγκόσμια κλίμακα, έως σήμερα:

Υπερτουρισμός – Overtourism

Μιλάμε για Υπερτουρισμό όταν παρατηρούμε ότι πάρα πολλοί τουρίστες επισκέπτονται έναν προορισμό. Το να υποδέχεται ένας τουριστικός προορισμός περισσότερους τουρίστες από όσους μπορεί να αντέξει, δημιουργεί μια σειρά προβλημάτων τόσο σε σχέση με τον περιβάλλον, όσο και με την οικονομία αλλά και με τις τοπικές κοινότητες.

Ο Υπερτουρισμός όμως παρατηρείται και σε επιχειρήσεις τουρισμού όπως ξενοδοχεία και τουριστικά γραφεία, που χάριν της κερδοφορίας αναλαμβάνουν να φιλοξενήσουν και να εξυπηρετήσουν πολλοί περισσότερους τουρίστες από όσους θα έπρεπε.

Μα θα μου πείτε, αυτό δεν είναι το νόημα της επιχειρηματικότητας; Να αυξάνω συνεχώς τα κέρδη μου; Όχι, αυτό είναι το νόημα του λεγομένου «κακού επιχειρείν». Η ουσία είναι να κερδίζω, παρέχοντας στον πελάτη μου αυτά που πρέπει. Παρέχοντας του όμορφους και βιώσιμους χώρους φιλοξενίας, προορισμούς που θα μπορεί να τους γνωρίζει με άνεση, ποιοτικό φαγητό που θα του δημιουργήσει αξέχαστες εμπειρίες, ξεναγήσεις στις οποίες θα μπορεί με άνεση να θαυμάσει τα μνημεία και να μάθει περισσότερα γι’ αυτά, χωρίς να στοιβάζεται μαζί με χιλιάδες άλλους επισκέπτες απλά για να κάνει μια γρήγορη βόλτα. Όλα τα παραπάνω αποτελούν προβλήματα του Υπερτουρισμού που με μεγάλη σύνεση θα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε στο άμεσο μέλλον.

Επιπλέον ζητήματα

Ακόμα κι αν δεν είχαμε όμως φαινόμενα Υπερτουρισμού, σε προορισμούς που απλά ήταν δημοφιλείς η παρουσίαζαν αυξημένη επισκεψιμότητα κάποιες εποχές του χρόνου, παρατηρούσαμε πρακτικές που μας έβαζαν σε σκέψη: Πολλοί άνθρωποι ταξίδευαν μέχρι πρόσφατα χωρίς να ενδιαφέρονται αν άφηναν η όχι ένα αρνητικό αποτύπωμα στον προορισμό στον οποίο διέμεναν. Ταξίδευαν παίρνοντας μαζί τους όσες περισσότερες αποσκευές μπορούσαν, χρησιμοποιούσαν μέσα μετακίνησης που απλά τους διευκόλυναν, χωρίς να αναλογίζονται την επιβάρυνση του περιβάλλοντος, δεν αναλογίζονταν καθόλου την επιβάρυνση ενός τόπου σε απόβλητα, δεν έψαχναν λίγο περισσότερο ώστε να χρησιμοποιήσουν προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον, δεν ενδιαφέρονταν για την τοπική κοινότητα της περιοχής την οποία επισκέπτονταν κλπ.

Τα παραπάνω αποτελούν μόνο ενδεικτικά κάποια από τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Θα μπορούσαμε να συζητάμε ημέρες ολόκληρες για αρνητικές επιπτώσεις που χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση σε πολλούς τουριστικούς προορισμούς σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Τα προβλήματα είναι κοινό μυστικό. Και σήμερα πλέον έχει έρθει η στιγμή να σκεφτούμε σοβαρά το πώς θα τα αντιμετωπίσουμε

Στην αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων θα πρέπει να συμμετέχουν το κράτος, οι προορισμοί, οι επαγγελματίες του τουρισμού αλλά και οι ίδιοι οι ταξιδιώτες. Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει ο καθένας να αναλάβει συγκεκριμένο πεδίο δράσης και αντίστοιχες πρωτοβουλίες.

Δεν θα ήθελα καθόλου να αναφερθώ στο τι πρέπει να κάνει το κράτος. Γνωρίζουμε όλοι, αλλά και οι ίδιοι οι κρατικοί λειτουργοί, πως θα πρέπει να κινηθεί ένα μοντέρνο κράτος, μια χώρα που στηρίζει ένα μεγάλο μέρος των εσόδων της στον τουρισμό, και που χιλιάδες επαγγελματίες της επιχειρούν και εργάζονται στον ευρύτερο τουριστικό τομέα.

Θα ήθελα όμως να αναφερθώ στους προορισμούς αλλά και στους επιχειρηματίες του τουρισμού

Τουριστικοί Προορισμοί

Τώρα περισσότερο από ποτέ είναι αναγκαίο οι εκπρόσωποι των τουριστικών προορισμών να μελετήσουν σοβαρά το πώς μπορούν να υιοθετήσουν τις πρακτικές του Βιώσιμου Τουρισμού προς όφελος του τόπου τους. Θα πρέπει να ερευνήσουν σοβαρά τις ιδιαιτερότητες του δικού τους προορισμού, τα προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί ως σήμερα, πιθανούς τρόπους λύσης τους αλλά και πρακτικές βελτίωσης της κατάστασης

Ενώσεις Επαγγελματιών

Οι ενώσεις των επαγγελματιών κάθε προορισμού επίσης έχουν να παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Μπορούν να καταγράψουν προβλήματα μέσα από την επικοινωνία με τα μέλη τους, να προτείνουν λύσεις αλλά και να εκπαιδεύσουν τα μέλη τους σε σχέση με τις πρακτικές του Βιώσιμου Τουρισμού

Επιχειρηματίες

Ο κάθε επιχειρηματίας ξεχωριστά θα πρέπει να ενημερωθεί για το βιώσιμο τουρισμό, να εκπαιδευτεί και να επιλέξει τις μεθόδους εκείνες του Βιώσιμου Τουρισμού που μπορούν να βοηθήσουν τη δική του επιχείρηση να ξεχωρίσει στο μέλλον!

* Η Μαρία Αθανασοπούλου είναι ιδρύτρια της εταιρίας τουριστικού μάρκετινγκ Respond On Demand, συνιδρύτρια της μη κερδοσκοπικής εταιρίας Top Tourism, chairwoman της World Food Travel Association, πρέσβειρα των Green Destinations και πρέσβειρα της Evintra στην Ελλάδα. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Master Culinary Travel Professional και είναι επίσης ειδικός του βιώσιμου τουρισμού.