Γνώμες – Σωτήρης Βαρελάς: «Μαθήματα από το overtourism στο no tourism»

Γράφει ο Σωτήρης Βαρελάς*,  Συν-ιδρυτής του www.netourwork.com

Τα προηγούμενα χρόνια ξεκίνησε ένας παγκόσμιος διάλογος για το φαινόμενο της έλλειψης μάνατζμεντ των προορισμών όσον αφορά τη μαζική συγκέντρωση επισκεπτών, που καθ’ υπερβολή ονομάστηκε overtourism.

Ξαφνικά αυτή η μοναδική παγκόσμια δραστηριότητα, ο τουρισμός, που φέρνει ανθρώπους και πολιτισμούς κοντά, που συνεισφέρει στο ΑΕΠ αρκετών χωρών και δημιουργεί εκατομμύρια θέσεις εργασίας, δέχθηκε ένα μοναδικό πλήγμα από το νέο κορονοϊό covid-19 και τα μέτρα lockdown και social distancing που επακολούθησαν για αποτροπή των αρνητικών συνεπειών στην υγεία μας.

“Τους τελευταίους μήνες από το over-tourism μεταφερθήκαμε στο no-tourism, υπενθυμίζοντας σε όλους μας πόσο σημαντικός είναι ο τουρισμός αλλά και πόσο ευαίσθητος είναι στις κρίσεις. Εάν θα μπορούσαμε να λάβουμε ένα μάθημα από το overtourism για το no-tourism, αυτό θα ήταν η ανάγκη για περισσότερη στρατηγική, για περισσότερο μάνατζμεντ σε όλο το οικοσύστημα του τουρισμού, προορισμούς και επιχειρήσεις.”

Η περίοδος του social distancing και στον τουρισμό θα απαιτήσει καινοτόμες, out of the box προσεγγίσεις και συνέργειες για τη διαχείριση της νέας κατάστασης, η οποία δε διαφέρει αρκετά από τις δράσεις που έλαβαν αρκετοί προορισμοί για τη διαχείριση των υπερβολικών ροών των επισκεπτών τους. Οι πετυχημένοι προορισμοί θα πρέπει να λειτουργούν σε ένα πλαίσιο data-driven στρατηγικής όπου οι αποφάσεις θα λαμβάνονται κατόπιν σωστής εξόρυξης και ερμηνείας των δεδομένων.

Απαιτείται μια διαχείριση του προορισμού και των ροών, όπου η αποτύπωση της πληροφορίας, η οπτικοποίηση των δεδομένων θα γίνονται σε πραγματικό χρόνο (real-time). Για παράδειγμα μετά από τυχαίες δειγματοληψίες, τα δεδομένα από θετικούς σε covid-19 επισκέπτες θα μετατρέπονται σε πληροφορία, η πληροφορία σε νέα γνώση για ορθή λήψη αποφάσεων, και στη συνέχεια θα λαμβάνονται μέτρα για κατά τόπους lockdown σε χώρους ξενοδοχείων ή ακόμη και σε ολόκληρες περιοχές. Πρόκειται για μια προστιθέμενη αξία καινοτομίας για τουριστικούς προορισμούς και επιχειρήσεις, η οποία θα δημιουργήσει μια νέα ικανότητα, μια νέα νοημοσύνη στη διαχείριση των προορισμών βασισμένη στην ευελιξία χωρίς να καταστρέφει ολόκληρη την τουριστική περίοδο.

Η διαχείριση των μαζικών ροών από αρκετούς προορισμούς το προηγούμενο διάστημα με smart μεθόδους, μπορούν να μας διδάξουν αρκετά, αποκτώντας αντίστοιχη εφαρμογή για την αντιμετώπιση του νέου κορονοϊού covid-19. Το ζητούμενο ήταν πάντα η μείωση της μαζικής συγκέντρωσης επισκεπτών σε ένα τόπο, για την προστασία του περιβάλλοντος, της ποιότητας ζωής των ντόπιων, της ανταγωνιστικότητας του προορισμού,τώρα για την υγεία και την ασφάλεια όλων μας.

Οι βασικότερες εφαρμογές που αξιοποιούν οι έξυπνοι (smart) προορισμοί όχι μόνο για τους προσωρινούς ντόπιους «επισκέπτες» αλλά και τους ντόπιους-πολίτες τους είναι:

• Συστήματα Εντοπισμού (Positioning System, GPS),
• Σύστημα Πληροφοριών Τουρισμού / Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων (Decision Support System, DSS),
• Δημόσιο wifi και γρήγορο internet,
• Αισθητήρες και έξυπνες κάμερες,
• Εξόρυξη δεδομένων σχετικά με την τοποθεσία και τη ροή των επισκεπτών (Location Related Information),
• Community Informatics,
• Εφαρμογές Εικονικού Τουρισμoύ (Virtual Tourism,VT),
• Data Center και Data Warehouses.

Αξιοποιώντας συνδυαστικά τεχνολογίες όπως Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT), και Ανάλυση Μεγάλων Δεδομένων για την εξόρυξη και την ανάλυση των πληροφοριών αλλά και τη δημιουργία νέας γνώσης στη λήψη αποφάσεων μάνατζμεντ, δημιουργούμε έξυπνους, διασυνδεδεμένους και κεντροποιημένους προορισμούς.

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Άμστερνταμ όπου μέσα από city cards και εγγεγραμμένους χρήστες χάριν πλεονεκτημάτων (δωρεάν δημόσιο γρήγορο wifi, εκπτώσεις κα) κάνει ανάλυση της τουριστικής συμπεριφοράς και προτείνει την αποσυμφόρηση κεντρικών σημείων. Επιδιώκει μια Live Feed παρουσίαση συμφόρησης επισκεπτών στα πιο δημοφιλή μέρη με ταυτόχρονη ειδοποίηση, προτείνοντας νέες επιλογές για διαδρομές- εμπειρίες εκτός του κέντρου.

Στα πανέμορφα Cinque Terre της Ιταλίας, έχουν εφαρμόσει ηλεκτρονικό σύστημα έκδοσης εισιτηρίων για να εξασφαλίζεται έτσι ότι δεν θα μεταβαίνουν εκεί περισσότεροι από 1,5 εκατομμύρια επισκέπτες.

Το Ντουμπρόβνικ λειτουργεί κέντρο επιχειρήσεων όπου μέσω έξυπνων καμερών, παρακολουθεί και περιορίζει το συνωστισμό των επισκεπτών στο ιστορικό κέντρο όταν πρέπει.

H Σεούλ έχει θέσει σε λειτουργία το TOPIS ένα σύγχρονο data center για την καταγραφή κάθε μετακίνησης και την αντιμετώπιση προβλημάτων στο ξεκίνημα τους.

Στο Darmstadt της Γερμανίας λειτουργεί data-center όπου με αισθητήρες μετράει την μόλυνση από σωματίδια στο περιβάλλον, λαμβάνοντας άμεσα αποφάσεις για μείωση των αυτοκινήτων και του CO2.

Άλλο παράδειγμα είναι το πάρκο Yellowstone στο Αϊντάχο, το οποίο παρέχει 360 περιήγηση και VR εικονική περιήγηση σε σημεία και ώρες που δεν επιτρέπονται επισκέπτες.

“Χρήσιμες θα ήταν και εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας όπως η Blippar ή η “AR City”, με real-time επαυξημένο περιεχόμενο πληροφόρησης για οπτικοποίηση και αποφυγή συνωστισμού επισκεπτών αλλά και πληροφορίες προστασίας σχετικά με τον covid-19.”

Το σύνολο αυτών των περιπτώσεων θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και στην αντιμετώπιση του νέου κορονοϊού covid-19, μιας και εδώ το ζητούμενο είναι τα δεδομένα. Άντληση δεδομένων με πολλαπλά τεστ στους προορισμούς, λήψη των κατάλληλων αποφάσεων για περιοδικά lockdown, καθώς και μείωση της υπερ- συγκέντρωσης των επισκεπτών. Όλα σε συνδυασμό με τους νέους κανόνες υγιεινής και προστασίας από τις επιχειρήσεις διαμονής και εστίασης.

Η νέα κατάσταση θα αντιμετωπιστεί με την εύρεση του εμβολίου αλλά οι προκλήσεις σε θέματα ασφάλειας και υγιεινής των πολιτών ήρθαν για να μείνουν. Αποτελεί ευκαιρία δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς τουρισμού της χώρας, ακαδημαϊκά ιδρύματα και οργανισμοί τεχνολογίας να λάβουν τη κατάλληλη χρηματοδότηση και να σχεδιάσουν άμεσα αντίστοιχα δυναμικά συστήματα. Αυτή η προστασία της υγείας του ντόπιου και του προσωρινά ντόπιου των smart προορισμών, θα είναι το νέο συγκριτικό πλεονέκτημα τα επόμενα χρόνια διεθνώς.

Οι νέες αυτές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι σύγχρονοι προορισμοί, επιφέρουν νέα μοντέλα διαχείρισης, καθιστούν τη χρήση των smart τεχνολογιών και την ψηφιοποίηση κάθε δομής απαραίτητα σε κάθε τομέα της αλυσίδας αξίας τους, ειδικότερα όταν αυτό σχετίζεται με την ασφάλεια των ανθρώπων.

* Ο Σωτήρης Βαρελάς είναι Λέκτορας στη Στρατηγική για τις Τουριστικές Επιχειρήσεις, συντονιστής MBA in Tourism και του Κέντρου Έρευνας-Διεθνούς Τουρισμού (CITR) του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου και συν-ιδρυτής της εταιρείας καινοτόμων εφαρμογών στον τουρισμό www.netourwork.com.